In de
literatuur wordt beschreven hoe rechterlijke uitspraken maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden of die zelfs zouden veroorzaken. De rechtszaal zou zo steeds meer verworden tot een arena voor maatschappelijk debat. Deze ontwikkeling brengt verschillende vragen met zich. Is de rechtszaal bijvoorbeeld wel de juiste plek om een maatschappelijk debat te voeren, en is het wel aan de rechter om de maatschappij vorm en richting te geven. Voor de theorievorming die nodig is om dat soort (normatieve) vragen te beantwoorden, is empirisch onderzoek cruciaal. Hoe is het immers mogelijk om het werk van rechters te beoordelen, zonder te weten hóe rechters te werk gaan wanneer een uitspraak mogelijk een bredere maatschappelijke betekenis heeft? In dit blogbericht neem ik een voorschot op dergelijk juridisch-empirisch onderzoek. Aan de hand van rechtssociologische inzichten schets ik hoe de ontwikkeling van rechterlijke instanties tot ‘courts as arena’s for societal change’ geduid kan worden als een wisselwerking tussen de sociale werking en de sociale genese van het recht.
Maandelijks archief: juni 2022
Slachtofferrechten versus resocialisatie in tbs: geen tegenstelling?
De strafrechtelijke maatregel terbeschikkingstelling (tbs) komt regelmatig voorbij in het nieuws. Daarbij gaat het meestal om gerechtelijke uitspraken in geruchtmakende zaken waar daders deze maatregel opgelegd krijgen, of om incidenten die tijdens de tbs plaatsvinden. Minder aandacht is er voor het verloop van de behandeling binnen het kader van deze maatregel, de verschillende verlofvormen die er zijn en wat dit betekent als je slachtoffer bent geworden van een delict waarvoor de dader tbs opgelegd heeft gekregen. In dit blog zal ik ingaan op deze maatregel vanuit het perspectief van zowel het slachtoffer als de dader. Ik zal kort het doel en het verloop van de maatregel beschrijven. Vervolgens komen verschillende rechten die slachtoffers hebben tijdens het verloop van de tbs-behandeling aan de orde, waarna ik aandacht besteed aan de invloed van deze slachtofferrechten op daders. Ten slotte komt het belang van resocialisatie voor zowel daders als slachtoffers aan bod.
Strafrechtelijke schadeverhaal: een vordering sui generis
Onlangs versche
en het rapport van de commissie Onderzoek stelsel schadevergoeding voor slachtoffers van strafbare feiten (hierna: de commissie Donner). Daarin schetst de commissie de contouren van het bestaande schadestelsel, inclusief het strafrechtelijk schadeverhaal. De voorstellen zijn doordacht, maar conservatief: het slachtoffer dat ‘op verhaal komt’ bij de commissie Donner komt van een koude kermis thuis. Volgens de commissie vormt schade als gevolg van strafbare feiten één van de vele sociale risico’s die zijn verbonden aan het menselijk samenleven, en die particuliere risico’s kunnen niet worden afgewenteld op de rechtsgemeenschap. Uitgangspunt moet volgens de commissie zijn dat het slachtoffer schade als gevolg van een strafbaar feit zelf verhaalt op de dader; of, als dat niet lukt, probeert compensatie te krijgen via de algemene voorziening van het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Als ook dat onvoldoende oplevert, rest het slachtoffer niets anders dan de schade te dragen. In dit blog bespreek ik het standpunt van de commissie, tegen de achtergrond van het strafrechtelijk schadeverhaal.